Alaskalúpína

Lupinus nootkatensis

er stórvaxin innflutt jurt, sem hefur verið gróðursett víða, bæði í skógræktarlöndum, á landgræðslusvæðum, við sumarbústaði og á víðavangi. Hún breiðist töluvert út af sjálfsdáðum með fræjum. Lúpínan er mjög öflug landgræðslujurt, og getur grætt upp víðáttumiklar auðnir á skömmum tíma í höndum þeirra sem með hana kunna að fara. Á hinn bóginn ber að varast að setja hana í eða nálægt grónu landi, sem mönnum er annt um, því ef hún kemst í mólendi leggur hún það undir sig smátt og smátt og eyðir úr því öllum gróðri sem fyrir er. Lúpínan umbreytir verulega því landi sem hún er gróðursett í. Magn köfnunarefnis eykst verulega. Hvort það er til bóta eða ekki fer eftir því hvernig nýta á landið. Sé hugmyndin að taka það til ræktunar, er það yfirleitt til bóta. Sé það ekki ætlunin, endar það venjulega með því, að köfnunarefnisfrekar jurtir leggja landið undir sig og mynda samfelldar breiður. Það geta verið jurtir eins og ætihvönn, skógarkerfill, njóli, húsapuntur eða háliðagras, allt eftir því hvað er til staðar. Íslenzkar blómjurtir og lyngjurtir sem yfirleitt eru vel aðlagaðar lítt frjósömum jarðvegi, láta þá undan. Þetta þurfa menn að hafa í huga, þegar ákvörðun er tekin um hvar setja beri lúpínu og hvar ekki.

Blóm lúpínunnar eru mörg saman í 20-30 sm löngum klasa, blómleggirnir eru loðnir, um 1 sm á lengd. Krónan er 5-deild, óregluleg, að mestu blá eða fjólublá. Efsta krónublaðið, fáninn, er með aftursveigðum hliðum, rauður að framan með smáum, svörtum dílum, vængirnir hylja tvö neðstu krónublöðin, sem eru samvaxin í kjöl með háu, dökkfjólubláu stefni. Bikarinn er loðinn. Fræflar eru 10, allir samvaxnir í hólk neðan til, uppsveigðir í endann með fagurgulum frjóhirslum. Frævan er með einum stíl, verður að 2-5 sm löngum, loðnum belg við þroskun. Blöðin eru langstilkuð, fingruð, með 7-8 öfuglensulaga smáblöðum; bæði stilkur og smáblöð eru hærð.

Fljótt á litið líkist alaskalúpínan nokkuð garðalúpínu, tegund sem er ræktuð í görðum, en hefur sums staðar verið gróðursett utan garða þar sem hún dreifir sér nokkuð. Garðalúpínan þekkist þó auðveldlega frá alaskalúpínunni á því að hún hefur miklu fleiri smáblöð í hverjum blaðkransi, oftast 13-15, en alaskalúpínan hefur aðeins 7-8. Garðalúpínan getur verið blá eins og alaskalúpínan, en einnig eru til af henni rauð, bleik og hvít litarafbrigði. Garðalúpínan blómstrar seinna og er ekki eins harðgerð og alaskalúpínan.

Blómstrandi alaskalúpína í Leifsstaðabrúnum í Kaupangssveit árið 1994.

Í Hrísey er lúpínan á góðri leið með að leggja undir sig allan norðurhluta eyjarinnar, og eyðir nær öllum gróðri í því landi sem hún fer yfir. Myndin er tekin árið 1998.

Þessi mynd er einnig frá norðurhluta Hríseyjar. Hér er lúpínan að verða komin niður að sjó yfir lyngmóana sem á þeirri leið eru. Leysingarvatn og regn flýta för hennar undan brekkunni.

Hér má sjá fullþroskaða belgi lúpínunnar með nokkrum fræjum. Venjulega springa belgirnir undir nokkri spennu og þeyta fræjunum einn eða fleiri metra frá móðurplöntunni.

Flóra Íslands - Blómplöntur

Alaskalúpína

Lupinus nootkatensis